Met participaties in 735 installaties, een waarde van ruim één miljard euro en de uitkering van 137 miljoen euro dividenden is Het Limburgse klimaatbedrijf, Nuhma de grootste energiecoöperatie van het land. “Buiten Limburg houden ze ons in de gaten”, erkennen CEO Ludo Kelchtermans en voorzitter Mark Vanleeuw. “Ook al daarom werken we liever in de schaduw.”
Met een lichtspektakel dat al even indrukwekkend was als de jaarresultaten, vierde de Limburgse Investeringsmaatschappij LRM afgelopen maandag haar 30ste verjaardag. Veel minder zichtbaar maar even rising and shining is Nuhma, het klimaatbedrijf van de Limburgse gemeenten (plus Laakdal). Sinds het ontstaan in 2000 gaan ook daar de succescijfers door het dak.
De jaarvergadering van Nuhma (Nutsbedrijven Houdstermaatschappij) op maandag 3 juni is de ideale aanleiding voor een stand van zaken. Dat doen we met Ludo Kelchtermans (63), de CEO die mee aan de wieg van Nuhma stond, en Mark Vanleeuw (51), de liberaal die al vijf jaar voorzitter van de raad van bestuur is.
Mijnheer Kelchtermans, ons laatste interview dateert van vijf jaar geleden. Daarom: wat is Nuhma?
Kelchtermans: “Nuhma is het Limburgs klimaatbedrijf dat in 2000 ontstond na de liberalisering van de energiemarkt. Die bepaalde dat bedrijven niet langer tegelijk de productie, verkoop, distributie en transmissie van energie in handen mochten hebben. Zodoende verkocht Interelectra, het nutsbedrijf van de Limburgse gemeenten, zijn klanten aan de nieuw opgerichte verkoopfirma Luminus. De 138 miljoen euro die de gemeenten hiervoor kregen, vormde het startkapitaal van Nuhma. Als gewezen klanten van Interelectra zijn u en ik vandaag – via de Limburgse gemeenten – eigenaars en begunstigden van Nuhma. Dat maakt van Nuhma meteen de grootste energiecoöperatie van het land.”
Wat doet Nuhma precies?
Vanleeuw: “Namens de Limburgse gemeenten investeert Nuhma in duurzame energieprojecten en in slimme technologieën, en betrekt ze burgers via coöperatieve vennootschappen. De maatschappelijke meerwaarde voor Limburg, de jaarlijkse dividenden voor de Limburgse gemeenten en het betrekken van de Limburger in projecten rond hernieuwbare energie zijn onze leidraad.”
Bij duurzame energie denken we vooral aan wind- en zonne-energie. In hoeveel installaties is Nuhma vandaag betrokken partij?
Kelchtermans: “In 735 installaties. Vooreerst zijn we betrokken in vijf van de negen offshore windparken op de Belgische Noordzee. Via participaties van 25 tot 70 procent gaat het om 226 windturbines. Daarnaast hebben we 246 windmolens op land, waaronder 64 in Limburg en 20 op Curaçao, waarmee we de helft van het eiland van groene stroom voorzien. Die 472 windmolens zijn samen goed voor bijna 6,3 terawattuur aan hernieuwbare energie.”
Jullie hebben ook installaties in de afvalverwerking?
Kelchtermans: “Via dochterbedrijf Bionerga heeft Nuhma directe of indirecte participaties in vier biomassacentrales (Beringen, Oostende, Oostrozebeke en Wielsbeke) en vijf composteerinstallaties (Pelt, Bilzen, Maasmechelen, Sint-Truiden en Houthalen). Ten slotte participeren we in twee biogascentrales (Leuven en Wielsbeke), twee kleine waterkrachtcentrales (Lozen en Bocholt) en 255 zonnepanelenparken.”
Hoeveel groene stroom produceert Nuhma via die 735 participaties?
Kelchtermans: “Ons deel in die productie is 1,3 miljoen megawattuur, of het elektriciteitsverbruik van 381.000 Limburgse gezinnen. Daarmee wordt 85 procent van alle Limburgse gezinnen door groene energie van Nuhma afgedekt, en reduceren we de CO2-uitstoot met 233.271 ton per jaar.”
Voor Nuhma was 2023 dus een goed jaar?
Vanleeuw: “(glundert) We sluiten het boekjaar 2023 af met een eigen vermogen van 512 miljoen euro en een winst van 85 miljoen euro. Die winst is grotendeels afkomstig van onze dochterbedrijven Bionerga (afvalverwerking) en Aspiravi. Ons geconsolideerd balanstotaal – zeg maar de effectieve marktwaarde van Nuhma – is gestegen tot 1,165 miljard euro. Dat is bijzonder goed nieuws, in de eerste plaats voor Limburg en de Limburgers.”
“De voorbije 24 jaar hebben we 137 miljoen euro aan dividenden uitbetaald. Daarmee hebben de 42 gemeenten hun gezamenlijke startkapitaal al terugverdiend”
Kelchtermans: “2023 was een exceptioneel jaar, met veel wind en uitzonderlijk hoge elektriciteitsverkoopprijzen. Bovendien hebben we via participaties en investeringen ons volume vergroot en dus meer groene stroom geproduceerd. Het maakt ook dat we nooit meer belastingen – én overwinstbelasting – hebben betaald.”
Nuhma is een privaatrechtelijke vennootschap met gemeenten als publieke aandeelhouders. Hebben ook zij een graantje kunnen meepikken?
Kelchtermans: “De voorbije 24 jaar hebben we 137 miljoen euro aan dividenden uitbetaald. Daarmee hebben de 42 gemeenten hun gezamenlijke startkapitaal al terugverdiend. In tegenstelling tot het rollend fonds dat LRM is, zaait en oogst Nuhma via participaties, maar doen we die na een tijd niet van de hand. Wel wordt de oogst jaar na jaar groter, waardoor we die opbrengsten kunnen herinvesteren.”
Vanleeuw: “Tegelijk is de waarde van het Nuhma-scheidingsaandeel gestegen van 10 tot 37,76 euro. Gemeenten die als aandeelhouder uit Nuhma willen stappen, krijgen vandaag – naast de dividenden die ze al ontvingen – dus 3,5 keer hun inleggeld terug. Ik vergelijk Nuhma graag met de wonderbaarlijke spijziging uit het Nieuwe Testament, waarbij Jezus vijf broden en twee vissen vermenigvuldigde om 5.000 mannen en vrouwen eten te geven. Na afloop verzamelden zijn leerlingen de restjes en hadden ze nog twaalf maanden vol. (lacht) Dat is exact wat Nuhma voor de Limburgse gemeenten doet: ze krijgen jaarlijks een mooi dividend én hun aandeel is fors in waarde gestegen.”
Wat zijn jullie toekomstplannen?
Kechtermans: “Volgend jaar blaast Nuhma 25 kaarsjes uit. In de aanloop naar dat bescheiden feestje is 2024 alvast goed begonnen. Dankzij een overname door dochterbedrijf Aspiravi zijn we nu 70 procent eigenaar van Northwind, het windmolenpark op de Lodewijkbank in de Noordzee dat groene stroom levert voor 230.000 gezinnen.”
Vanleeuw: “Voorts zijn we volop bezig met Odyssee, het cruciale project om de strategische link tussen energieproductie en -distributie in ons land uit te bouwen en te verankeren. Nuhma wil daarin een rol spelen. Daarom hebben we samen met enkele partners in de Vlaamse Energieholding de aandelen van laagspanningsnetwerkbeheerder Fluvius in hoogspanningsnetbeheerder Elia overgenomen. We vergoeden Fluvius voor die aandelen, zodat het die extra middelen kan aanwenden voor de uitrol van de digitale meters en het robuust maken van het stroomnet.”
Jullie participeren via Citymesh ook in DIGI België, de nieuwe mobiele telecomoperator die de Limburgse IT-groep Cegeka en het Roemeense moederbedrijf achter DIGI hier willen uitrollen?
Kelchtermans: “Ook dat is een strategisch verhaal. Nadat de vroegere gemengde intercommunales zich door Telenet hebben laten uitkopen, stoot Telenet zijn infrastructuurwerken nu af naar Wyre. Dat is het nieuwe bedrijf van Telenet en Fluvius dat heel Vlaanderen van glasvezelkabel voor snellere dataverbindingen zal voorzien. Wyre zal die glasvezelkabel eerst aanleggen in grote steden en stedelijke gebieden. Buitengebieden als Limburg staan achteraan in de rij, en dreigen dus achterstand op te lopen. Met onze participatie van 10 procent in Citymesh – dat de helft van de aandelen van DIGI België heeft – en de uitrol van het supersnelle 5G-netwerk van DIGI willen we dit verhaal counteren. Als vierde speler zal DIGI de Belgische telecommarkt openbreken. Via de indirecte participatie in DIGI België willen we Limburg voorsprong geven, temeer omdat snel dataverkeer essentieel is voor de uitbouw van onze slimme steden.”
100 miljoen aan nieuwe investeringen
Vanleeuw: “Daarnaast zitten er nog heel wat projecten in de pijplijn, want Nuhma wil in 2020-2030 voor 100 miljoen euro aan nieuwe investeringen realiseren. Zo zetten we ook in op de nieuwe windmolenconcessies in de Noordzee – de zogenaamde Prinses Elisabethzone – die binnenkort op de markt komen. In de aanbestedingsprocedure levert burgerparticipatie extra punten op. Als grootste energiecoöperatie van het land maakt Nuhma samen met haar partners bij deze concessies een goede kans.”
Kelchtermans: “Via onder andere Aspiravi participeren we ook in drie projecten voor de kust van Schotland. Het gaat hier om nieuwe, drijvende windmolenparken. En in Bosnië haalde Aspiravi recent via een joint venture met een lokale partner een vergunning voor een windpark van 125 megawatt binnen.”
Nuhma boert zo goed dat de gelijkenissen met die andere Limburgse parel LRM voor de hand liggen?
Vanleeuw: “Met een eigen vermogen van elk ruim 500 miljoen euro zijn de handelsbalansen van LRM en Nuhma vergelijkbaar. Hun dividendpolitiek is dat ook: LRM keert elk jaar 10 miljoen euro uit aan de stichting Limburg Sterk Merk, en Nuhma doet dat aan de Limburgse gemeenten.”
Zijn er ook verschillen?
Vanleeuw: “Absoluut. LRM werd top-down opgericht, vanuit de Vlaamse overheid. Bij Nuhma was dat bottom-up, door de Limburgse gemeenten. Bijgevolg wordt de raad van bestuur van LRM door de Vlaamse regering benoemd en die van Nuhma door de algemene vergadering met de Limburgse gemeenten. LRM werkt met zowat honderd medewerkers, Nuhma met slechts tien. En ook: LRM kreeg sinds haar ontstaan 385 miljoen euro aan Vlaamse middelen, Nuhma werd met 138 miljoen euro van de Limburgse gemeenten opgericht.”
Kelchtermans: “En niet te vergeten: LRM is een rollend fonds met risicokapitaal dat enkel in grotere projecten van Limburgs belang investeert en daar na een termijn uittreedt. Nuhma treedt in Limburg en ver daarbuiten op, en legt zich vooral toe op duurzame energie en van daaruit op Limburgse start-ups in de energiesector. Nuhma houdt haar participaties ook aan en mikt op een stabiel dividend.”
De Vlaamse regering heeft LRM zopas tot 2029 in Limburg verankerd. Nuhma daarentegen wordt bedreigd door stemmen die de elektriciteitswet willen wijzigen?
Vanleeuw: “Als het over nutsvoorzieningen gaat, heeft Limburg het altijd zelf moeten doen. Nuhma wil dat ook de volgende jaren en decennia blijven doen, maar dan mag men ons niet de pas afsnijden. Want ons succes wekt in de rest van Vlaanderen veel afgunst op. Ook al daarom werken we liever in de schaduw.”
Kelchtermans: “Nuhma is zo groot geworden dat een verkoop of overname door Vlaanderen haast onbetaalbaar zijn geworden. En moest dat alsnog aan de orde zijn, passen we hiervoor: we gaan onze kip met de gouden eieren toch niet slachten?”
Vanleeuw: “Om het met een ander bijbeltafereel te schetsen: wij hebben geen lessen te ontvangen van de farizeeën en schriftgeleerden uit de rest van Vlaanderen. Waar de gemengde energie-intercommunales destijds de opbrengsten van de verkoop van hun klanten aan hun aandeelhouder hebben uitgekeerd en zich sindsdien zwaar in de schulden hebben gestoken, heeft Limburg zijn talenten niet in de grond gestoken maar in Nuhma geherinvesteerd. Daar plukken de eigenaars-gemeenten en alle Limburgers vandaag de vruchten van, tot spijt van wie het ons benijdt.”
De Parel Nuhma – een beknopte geschiedenis
Toen Limburg kort na de Eerste Wereldoorlog een elektriciteitsnet wilde uitbouwen, keek iedereen de andere kant op. Niemand wilde stroom verdelen in zo’n landelijk gebied met weinig afnemers. De provincie besloot dit dan maar zelf te doen, en richtte in 1921 de Provinciale Limburgse Elektriciteitsdienst (PLED) op. Die legde een hoogspanningsnet aan, de gemeenten verdeelden de stroom met eigen middelen via de laagspanningsnetten. Maar het onderhoud kostte handenvol geld en een samenwerking drong zich op. Zo werd op 1 juli 1930 Interelectra geboren. Veertig jaar later nam Interelectra de PLED over en kwam het beheer van het hele Limburgse stroomnet in handen van deze zuivere intercommunale. Later legde Interelectra hier ook kabel-tv en aardgas (via Pligas) aan. Als het op nutsvoorzieningen aankwam, was Limburg altijd op zichzelf aangewezen.
Liberalisering van de energiemarkt
1999 was een kanteljaar. Door de liberalisering van de energiemarkt mochten bedrijven niet langer tegelijk de productie, distributie en verkoop van energie in handen hebben. De vele gemengde intercommunales in Vlaanderen werden verplicht om hun private partner (meestal Electrabel) uit te kopen. Doordat ze de opbrengst van de verkoop van hun klanten aan hun aandeelhouders (gemeenten en provincies) uitkeerden, hebben velen zich in de schulden moeten steken. Interelectra daarentegen nam wél de juiste afrit: het verkocht haar klanten aan Luminus en met de 138 miljoen euro opbrengst werd Nuhma opgericht. Namens de Limburgse gemeenten – u en ik dus – investeert dat bedrijf in duurzame energieprojecten en slimme technologieën.
Met 735 participaties, een waarde van 1,165 miljard euro en de uitkering van 137 miljoen euro dividenden aan de Limburgse gemeenten is Nuhma vandaag de grootste en meest succesvolle en energiecoöperatie van het land. Het moet gezegd dat CEO Ludo Kelchtermans en zijn tienkoppig team uitstekend werk hebben verricht. Met haar recente participatie in het supersnelle 5G-netwerk DIGI wil Nuhma onze provincie opnieuw voorsprong doen nemen. Wij, Limburgers, plukken daar de vruchten van? Dat steekt de ogen uit. Ook nu duiken overal in Vlaanderen farizeeërs en schriftgeleerden op om de uitbouw van deze prachtige/ machtige tempel af te remmen.
Wat we zelf doen, doen we beter. Veel meer dan Vlaanderen mag Limburg deze boutade claimen. Het succesverhaal dat Nuhma schrijft, is de finale van 100 elektriciteit in deze provincie. Dat verdient respect en een gemeend dankuwel.